Van trauma naar herstel: “De kracht van bevallingsverwerking en weer verbinden met je baby”
Ik zie haar nog zo binnenlopen: vermoeid, vermagerd, leeg, met een korte glimlach op haar gezicht en ogen die wanhoop uitstralen. Marieke is 36 jaar, moeder van twee dochters in de leeftijd van 2 en 5 jaar en ze is via de huisarts naar mij verwezen. Vanuit het verslag van de huisarts kon ik lezen dat Marieke gediagnosticeerd was met een burn-out en depressieve gevoelens. Dit is ontstaan aan het begin van de zwangerschap van haar tweede kindje. Wat een roze wolk had moeten zijn ervaarde zij toen niet. Ook kon ik lezen dat zij in de GGZ is geweest waar zij een traject heeft gehad bij de psycholoog en psychiater inclusief slaapmedicatie en anti-depressiva. Ik lees het verslag en leg het snel naast me neer. Want wat zegt zo’n verslag nou over Marieke? Wie is Marieke? En wat heeft zij mij zelf te vertellen? Deze informatie is voor mij zoveel belangrijker dan een verslag van een professional. Enerzijds omdat iedereen dagelijks een nieuwe update maakt waardoor er nu een ander persoon voor mij kan zitten en anderzijds omdat verslagen gekleurd kunnen zijn door de waarneming en oordeel van de professional. Ik besluit zonder oordeel te gaan waarnemen en vanuit dit stuk vragen te stellen.
Waarom kan ik niet blij zijn?
Zo, vertel eens Marieke, wat kan ik voor je doen? Ze kon ontzettend goed verwoorden welke klachten ze ervaarde, wanneer dit is ontstaan en ze dacht ook al te weten dat dit komt doordat ze in haar werk niet op haar plek zat. Ze ervaart op haar werk veel druk en voelt zich nooit echt uitgerust wanneer ze thuis komt. Ik laat haar vertellen en neem de rol als praatpaal aan. Ondertussen neem ik waar wat er in haar lichaam, gezichtsuitdrukking en in energie gebeurt. Ze vertelde mij dat ze samen met haar man graag een tweede kindje wilde en dat dit na 9 maanden proberen ook was gelukt. Op het moment dat zij een positieve test in handen had kon ze geen blijheid voelen. Ze gaf haar werkgever hiervan de schuld want die had in de ochtend geen aardige opmerking gemaakt naar haar. Ze voelde zich toen al uitgeput en ze kreeg negatieve gedachten: “waarom kan ik niet blij zijn?”, “ik ben geen goede moeder” en “ik ben geen goede werknemer”. Toen haar tweede kindje 6 maanden was ging het licht uit en raakte ze burn- out. Samen met de psycholoog hebben ze gekeken naar de oorzaak en heeft zij geleerd om negatieve gedachten om te zetten in positieve gedachten. Ze had besloten dat het daarna wel beter moest gaan maar het tegendeel was waar. De tijd daarna ontstonden paniekaanvallen, voelde ze letterlijk een druk op haar borst en kreeg ze geen eten meer door haar keel. Ze wist het niet meer zo goed en was ook wat huiverig voor een coach want ze was toch al bij een psycholoog geweest?
Mijn bevalling is al 5 jaar geleden, dit kan toch niet de oorzaak zijn van mijn burn- out?
Marieke, vertel eens: je hebt nog een kindje toch? Kun je mij wat over haar vertellen? Ze begint opnieuw veel te vertellen, over het moeilijke gedrag van haar en dat ze veel negatieve aandacht vraagt. Ze vertelt het mij alsof het niet over haar gaat. Ik besluit haar hiermee te provoceren. “je hebt mij veel verteld en het lijkt alsof je het in je hoofd allemaal goed op een rijtje hebt gezet, maar het lijkt alsof je over een ander praat in plaats van over jezelf”, herken je dit? Kun je mij meenemen in wat er met jou gebeurd als je mij dit verteld? Ze wist het niet.. ze kon het niet voelen. Ik nodig haar verder uit om te vertellen: “herken je het niet voelen in andere situaties?” Ze vertelde mij dat ze al heel lang niet heeft kunnen voelen, eigenlijk al sinds de kraamweek van haar oudste dochter. Sindsdien ervaart ze een soort mist in haar hoofd. Ik vraag haar om te vertellen hoe haar zwangerschap en bevalling zijn verlopen. Ze kwam in de weerstand: dit is toch niet het probleem van mijn vraag.. Waarom wil je dat ik hier iets over vertel? Ik zie letterlijk haar lichaam verstijven, haar ademhaling gaat sneller en ze schiet in de weerstand, voor mij allemaal signalen van een mogelijk trauma. Ik leun achterover en bied haar zoveel mogelijk veiligheid om haar verhaal toch te doen. Ze vertelde mij dat ze in de zwangerschap last heeft gehad van veel braken (hyperemesis gravidarum) en dat haar bevalling te vroeg is begonnen bij 35 weken zwangerschap. Ze wilde heel graag thuis bevallen en ze had hierop een bevalplan gemaakt. Doordat de vliezen zo vroeg waren gebroken werd het plan anders maar echt tijd om te schakelen was er niet. Met het breken van haar vliezen ging het snel, ze belde gauw de verloskundige en die kwam bij haar thuis. Het was een verloskundige die zij niet kende en ze deed streng tegen haar, zonder uitleg zei ze wat er moest gebeuren. Marieke voelde zich machteloos en paniek opkomen maar kon dit niet uiten want haar lijf bevroor dus deed ze maar wat er van haar verwacht werd. Eenmaal in het ziekenhuis stonden er veel mensen om haar heen en werd er gevraagd of er een student bij de bevalling mocht zijn omdat dit zo belangrijk was, ze wist niet wat ze wilde en heeft ingestemd. Marieke kreeg een weeënstorm en binnen twee uur had ze volledige ontsluiting waarna ze mocht persen. Het voelde alsof ze geen controle had en ze werd overvallen door de pijn. Het lukte haar niet om haar partner, verloskundige of student duidelijk te maken dat zij in paniek was. Ze sloot zich af van iedereen.
Jullie staan er allemaal bij maar ik moet het doen
Gevoelens van falen (dit moet ik toch kunnen, ik begrijp er niks van), eenzaamheid (jullie staan er allemaal bij maar ik moet het doen) overvielen haar. Ze oordeelde over haar eigen gevoelens. Deze mochten er niet zijn en daardoor werden de gevoelens steeds heftiger.
Na tien minuten persen was ze bevallen van haar dochter Fay, ze ademde zelfstandig en alles ging goed met de kleine. Iedereen in de kamer was blij en op papier was dit een prachtige bevalling van een eerste kindje. Voor Marieke voelde dit anders.
Ze voelde zich lamgeslagen, machteloos en leeg. Ze beschreef dat zij een gevoel had dat ze er fysiek wel was maar dat haar geest ergens anders naartoe was gegaan. Na een moeizame kraamweek waarbij Fay veel huilde en de borstvoeding niet op gang kwam had ze het besluit genomen om nooit meer te bevallen. Na een aantal jaar begon het te kriebelen en werd ze zwanger van haar tweede kindje. Direct voelde zij weer angstgevoelens want ze wilde echt niet meer bevallen dus sloot zij zich wederom af. Haar tweede bevalling was een kopie van de eerste bevalling en opnieuw heeft zij zich machteloos, hulpeloos en eenzaam gevoeld. Haar overlevingssysteem zag dit als gevaar en heeft haar beschermt door afwezig te zijn en vooral niet meer te voelen om door te kunnen gaan.
Ik kan toch geen trauma hebben na zo’n snelle bevalling?
Ik vertelde haar dat ik een trauma vermoed, die is ontstaan tijdens haar eerste bevalling. Ze schrok want dat klonk wel heel heftig, en hoe kun je een trauma oplopen als je zo’n snelle bevalling heb gehad met een gezonde dochter als resultaat? Dat is toch niet normaal? Ik legde haar uit dat een trauma niet iets is waar je voor kunt kiezen. Het overkomt je. Trauma slaat zich op in het lichaam, alsof de bliksem is ingeslagen. Doordat haar overlevingssysteem is geactiveerd en doordat zij hiermee haar emoties en gevoelens heeft onderdrukt is er veel energie in haar weggelopen. Dit kan een oorzaak zijn van haar burn-out, ook nog 5 jaar na de bevalling. Waar ze eerst dacht dat haar werk de storende factor was kwam zij tot inzicht dat onderdrukken van haar emoties de oorzaak is. Ik vertelde haar dat het onderdrukken van nare emoties vaak gepaard gaat met het wegdrukken van positieve emoties. Je vlakt als het ware af, om jezelf pijnlijke herinneringen te besparen. Het was voor Marieke heel herkenbaar en we zijn een coachtraject gestart.
Gevoelens willen gevoeld worden
Na een aantal coachingssessies en EMDR lukte het Marieke weer om emoties te voelen. Tijdens het traject kwam zij tot inzicht dat de bevalling waarbij zij zich machteloos en eenzaam heeft gevoeld gekoppeld waren aan een eerdere ervaring uit haar leven (misbruik en de eenzaamheid die zij voelde als kind). De bevalling was voor haar een trigger waardoor gevoelens die altijd in haar kluis veilig lagen opgeborgen naar buiten konden komen. Doordat dit lang is onderdrukt werd zij letterlijk door haar lijf uitgeschakeld.
Gevoelens willen gevoeld worden en als het emmertje vol is dan gaat het overstromen wat zich kan uiten in verschillende psychische diagnoses. Na het coachingstraject voelde zij zich 10kg lichter en emoties kwamen weer terug in haar leven, alsof er een deur naar haar hart en gevoel is opengegaan. Het effect hiervan was dat zij weer kon slapen, kon eten en dat er meer plezier was in werk. We hebben de hechting met haar oudste kind nog even overgedaan met als effect dat zij minder om negatieve aandacht vroeg. Door aan zichzelf te werken was zij in staat om weer verbinding te maken met haarzelf en met haar kinderen, een groter cadeau kon zij zichzelf en haar dochters niet geven.
Van falen naar balen
Als verloskundige is het mij opgevallen dat veel vrouwen met een nare bevallingservaring vinden dat ze gefaald hebben. Diana Koster schreef al in haar boek (Perfecte bevallingen bestaan niet): Hoe kunnen ze gefaald hebben als ze hun doel hebben bereikt? Hun kind is geboren, dat was het doel. Als de omstandigheden anders waren, bijvoorbeeld een ongunstige ligging van de baby of wanneer het lichaam onvoldoende hormonen aanmaakte om sterke weeën aan te maken dan is dat niet falen, maar balen (Diana Koster). Éen letter maakt veel verschil in de beleving van kraamvrouwen.
Symptomen van PTSS na de bevalling
Een PTSS kan verschillende symptomen geven. De meest voorkomende symptomen zijn:
– Herbelevingen: er zijn flashbacks of nachtmerries over de bevalling
– Vermijding: ze vermijd om over haar bevalling te praten, ze wilt geen foto’s zien van de bevalling, ze wilt niet op kraambezoek gaan.
– Verhoogde staat van paraatheid: het lukt niet om te ontspannen, er zijn concentratieproblemen, ze is snel overprikkeld (kort lontje), voelt zich opgejaagd en reageert emotioneel op triggers.
Wat helpt?
Misschien herken jij jezelf in bovenstaande verhaal of in symptomen, wat kun je hieraan doen?
Allereerst is het belangrijk om te praten over de ingrijpende gebeurtenis met familie, vrienden, een coach of therapeut. Daarbij kan het helend zijn om jouw ervaring van je bevalling op te schrijven.
Praten en schrijven kunnen helend zijn. Echter zijn beiden cognitieve processen waarbij een ander deel van de hersenen betrokken is dan waar trauma wordt opgeslagen. Trauma wordt in het zogenoemde limbisch systeem opgeslagen waar gevoelens zich bevinden. Door alleen over de gebeurtenis te praten, worden de gevoelens dus niet verwerkt. Mocht je klachten hebben van een PTSS of je hebt andere mentale klachten zoals depressie, angst of somberheid, wacht niet te lang om hulp te zoeken. Een bevallingsverwerkingsspecialist, coach of therapeut Een bevallingsverwerkingsspecialist, coach of therapeut kan jou helpen om een ingrijpende bevalling of gebeurtenis te verwerken zodat jouw levenslust weer terug kan komen.
Het allerbeste is natuurlijk om een trauma te voorkomen. Wil je hier meer informatie over? Klik dan hier